Smokkelbern: de terugkeer van de Joodse kinderen
dinsdag, 18 mei 2021
De Hollandse Schouwburg was de verzamelplek voor Amsterdamse Joden die op transport moesten naar de concentratiekampen. Vanuit de kindercrèche naast de Schouwburg hebben verzetsmensen honderden Joodse kinderen weg gesmokkeld. Velen kwamen als onderduikkinderen terecht in Limburg en Friesland. In de laatstgenoemde provincie werden ze smokkelbern (smokkelkinderen) genoemd.
De geheime smokkeloperatie werd van binnenuit de Schouwburg geleid door de Duitse Jood Walter Suskind. Hij vervalste de gegevens van de vele Joodse kinderen die de Schouwburg binnenkwamen, waardoor ze vervolgens via de crèche door verzetsmensen als Iet van Dijk in tassen, manden of rugzakken werden weg gesmokkeld. Door het heldenwerk van Iet van Dijk kan gastspreker Rob Moscou zijn verhaal vandaag de dag navertellen. Naar schatting zijn naast Rob nog 150 andere kinderen op deze wijze door Iet naar Friesland gesmokkeld.
Ook andere verzetsgroepen hielpen hier aan mee. Zo werd gastspreker Naomi Waas vanuit de crèche door de verzetsgroep Rengelink in het Friese dorpje IJlst ondergebracht. Ze kreeg daar een schuilnaam en ging door voor een Rotterdams oorlogsevacuéetje. Haar onderduikouders gaven onderdak aan vele onderduikers, in hun piepkleine huisje of de nabijgelegen molen. Hier maakte Naomi uiteindelijk de bevrijding mee.
Ook Salo Muller werd uit de crèche weg gesmokkeld. Samen met Naomi en Rob keert hij nu digitaal terug naar Friesland. In samenwerking met het Friese project ‘Smokkelbern: de terugkeer van de Joodse kinderen’ vertellen Salo, Naomi en Rob op verschillende basisscholen hun persoonlijke oorlogsverhaal. Inmiddels hebben honderden kinderen over hun onderduikverhalen gehoord.
Maar het project ‘de terugkeer van de Joodse kinderen’ is groter dan alleen de gastlessen die in samenwerking met het Steunpunt Gastsprekers zijn opgezet. Inmiddels is er een documentaire serie gemaakt, een podcast, zijn er verschillende fotoportretten en komt er zodra corona dit weer toe laat een theatervoorstelling. Voor meer informatie hierover kijk je op https://www.joodsekinderen.nl/
Voor een kort verslag van een digitale gastles van Naomi Waas klik hier en hier.
