Meerdere gastsprekers betrokken bij 4 mei herdenking Kamp Westerbork
woensdag, 04 mei 2022
Op 4 mei liepen er zo’n 4000 mensen mee in de Stille Tocht van de jaarlijkse Dodenherdenking bij Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Bijna 1250 bezoekers kochten overdag een kaartje voor het museum. Het was de eerste keer sinds 2019 dat de Dodenherdenking bij het Nationaal Monument Westerbork op 4 mei door kon gaan met publiek. Tijdens de middagactiviteiten, als ook bij de herdenking waren meedere gastsprekers van het Landelijk Steunpunt Gastsprekers (LSG) betrokken.
Lezingen
Tijdens het middagprogramma vertelde gastspreker Thijs van Rees over zijn familieverhaal. Thijs is geboren in 1951. Hij komt er pas op zijn 14e achter dat hij Joods is als zijn tante hem dit vertelt. Thijs snapt er niets van en vraagt het aan zijn moeder. Zijn moeder zegt: "We hebben na de oorlog besloten er alles aan te doen om je niet Joods op te voeden, zodat niemand je zou herkennen als Joodse jongen, en je nooit hoeft mee te maken wat ik heb meegemaakt.”
Op 23 april 1943, de moeder van Thijs is dan 14 jaar oud, wordt ze samen met haar vader en moeder, haar zus, zwager en nichtje van 2 opgepakt. Ze worden via Vught en Westerbork gedeporteerd naar Bergen Belsen. Daar sterft de opa van Thijs.
In april 1945 komen de geallieerden steeds dichterbij en er wordt besloten de kampgevangenen te evacueren: zij worden in drie treinen op transport gesteld naar Theresienstadt. Eén trein wordt telkens weer ergens anders naartoe gestuurd. Na tien dagen door Duitsland te hebben gereden, worden de gevangen uiteindelijk op 23 april door de Russen bij Tröbitz bevrijd. Ook de moeder, de oma, een tante, een zwager en een nichtje van Thijs zaten gevangen in dit ‘verloren transport’.
Tien dagen na de bevrijding van het transport overlijdt de oma van Thijs, ze had paratyfus en was uitgehongerd.
Thijs: “Mijn moeder is op haar 16e wees geworden, ze had als kind het ergste moeten meemaken wat een mens kan ervaren.”
Naast Thijs van Rees vertelde ook Hans Peeper zijn persoonlijke oorlogsverhaal in de grote zaal van het Herinneringscentrum.
Hans Peeper (Amsterdam, 1939) is zoon van het Joodse echtpaar Simon Peeper en Duifje Cune.
Op 20 juni 1943 wordt het gezin uit Amsterdam weggevoerd naar kamp Westerbork. Voor Hans, een jongetje van 3 jaar oud, breekt een verwarrende en angstige periode aan. Hoewel de tijd voor kleine Hans in Westerbork rustig verloopt, voelt hij elke dag de angst die er heerst. Na een verblijf van bijna een jaar in Westerbork wordt de angst werkelijkheid, want op 15 maart 1944 worden Hans, vader en moeder per trein gedeporteerd naar concentratiekamp Bergen Belsen in Duitsland. Bij aankomst worden vader en moeder van elkaar gescheiden. De omstandigheden in het kamp zijn erbarmelijk. “We kregen heel slecht te eten. Ik was voortdurend bang, er was vaak luchtalarm, het was er koud en vies.”
Vader moet hard werken, wordt mishandeld door de nazi’s en komt uiteindelijk in de ziekenbarak terecht. Moeder wordt in het vrouwenkamp geplaatst. Hans heeft haar vanaf dat moment niet meer levend gezien. Vier maanden voor de bevrijding (in januari 1945) sterft moeder wegens uitputting, ziekte en ondervoeding. De 5-jarige Hans mag zijn dode moeder nog één keer zien, wat hem een levenslange traumatische herinnering oplevert.
Op 15 april 1945 wordt Bergen Belsen bevrijd door de Engelsen.
Na de bevrijding verblijft vader in verschillende ziekenhuizen en wordt Hans opgevangen door een pleegfamilie in Eindhoven. In 1946 is vader voldoende hersteld om herenigd te worden met Hans en in 1947 verhuizen ze naar hun oude buurt in de Waalstraat in Amsterdam. Als gevolg van de slechte omstandigheden tijdens de oorlog wordt Hans alsnog ziek en moet noodgedwongen anderhalf jaar “plat op bed liggen”.
De oorlog heeft een grote invloed op het verdere leven van Hans. Maar Hans wil geen oorlogsslachtoffer zijn. “Mijn vader zei altijd: niet achteromkijken, vooruit kijken!”
Herdenking
Ook tijdens de herdenkingsprogramma in de avond waren twee gastsprekers van het LSG betrokken. Gastspreker Zoni Weisz sprak met zijn kleindochter Nathalie Weisz over de doorwerking van de Tweede Wereldoorlog op jongere generaties bij het
Zigeunermonument Hel en Vuur op het museumplein in Amsterdam. ‘Elk jaar op 4 mei staan we hier en zijn we twee minuten stil.’ Hun familie is via kamp Westerbork naar Auschwitz is gedeporteerd. De verhalen van haar opa brengen het monument en de geschiedenis voor Nathalie tot leven. Via
een video konden Zoni en Nathalie een bijdrage leveren aan de herdenking op de historische plek van kamp Westerbork.
Gastspreker Jik Nihom sprak het gebed voor de slachtoffers van de Sjoa uit. Hij volgde na meer dan twintig jaar gastspreker Joop Waterman op.
RTV Drenthe maakte een live verslag van de Dodenherdenking vanaf het kampterrein. Deze uitzending is terug te zien op de website www.rtvdrenthe.nl. Alle bijdragen zijn terug te zien en te lezen op de website van het Herinneringscentrum www.kampwesterbork.nl.
