Gastsprekers uitgelicht 4
donderdag, 30 mei 2024
In elke nieuwsbrief worden drie gastsprekers nader uitgelicht. Dit keer Ina (verzet), Tanja (NSB) en Boudewijn (veteraan).
Ina van der Velde
Ina (94) mocht vanaf haar twaalfde meehelpen in het verzet. De ouders van Tanja (79) waren overtuigd lid van de NSB. En Boudewijn (49) maakte als Dutchbat-veteraan de val van Srebrenica mee.
“Ik ben geboren in 1930 en mijn ouders zaten in het verzet. Zoals zoveel tijdgenoten heb ik meer dan vijftig jaren gezwegen. Mocht ik mijn ouders een schuldgevoel geven over de zware last, die zij hun dochter hadden opgelegd in hun poging ooit weer in vrijheid te kunnen leven?
Vanaf juni 1940 was de bovenste verdieping van ons huis gevorderd voor huisvesting van drie Duitse militairen. Volkomen zwijgen werd mij geleerd. Thuis en overal. “De muren hebben oren, de vijand luistert mee. Maar één foutje en papa wordt doodgeschoten.” Wat doet dat met een kind… Vanaf twaalf jaar werd ik gebruikt voor het rondbrengen van 4 illegale krantjes, met zo nu en dan een uit Londen gehoord bericht in code, bestemd voor het verzet, op een strookje papier. Ook toen ik een keer was beschoten maar ontkomen, mocht ik dat niet vertellen. Hoe verwerkt een kind al die gruwelijkheden die het heeft gezien?
Ik trouwde, mijn Joodse man had zijn eigen trauma. Ook hij kon alleen maar zwijgen. Wij hebben elkaar in vijftig jaar niet kunnen bereiken. Ik kwam in aanraking met het Steunpunt Gastsprekers. Het verhaal zat toch wel in mijn hoofd, dus eindelijk kon ik toch vrijuit gaan vertéllen. Als verhaal kon ik van afstand naar het verleden kijken, te vertellen over wat ik beleefde- en beleef. Ik leer nog altijd van elke gastles, over mijzelf en over jonge mensen in deze tijd.
“Nooit meer oorlog” is niet reëel, maar de inhoud van mijn lessen is nu: zoek vrede en compassie en medemenselijkheid. Het is rustgevend te weten dat die boodschap na mij door toekomstige collega-gastsprekers zal worden uitgedragen. Ik ben het Steunpunt Gastsprekers dankbaar dat ik tot spreken werd verleid en altijd weer de opgewekte aansporing, een klankbord. Bij het Steunpunt Gastsprekers heb ik vrienden gevonden.”
Reactie docent Gerrit van der Veen College (klas 5 vwo) te Amsterdam:
Wat een bijzondere vrouw, en wat had zij een impact op de klas! Het was voor haar behoorlijk confronterend om weer de straat in te gaan waar zij destijds op school heeft gezeten, wetende wat er na haar schooltijd is gebeurd in school. Maar ze stond daar, kranig als ze was, en heeft de klas 45 minuten aan haar lippen gehad. Iets wat mij in deze 5V klas nog nooit is gelukt. Echt geweldig, ze heeft op een zeer persoonlijke manier de stof tot leven gebracht, en dat aan de hand van wat zij in onze buurt heeft meegemaakt. Het geeft mij als docent ook erg veel voldoening!
Tanja Wolterbeek
“Ik ben in januari 1945 in interneringskamp Vught geboren. Mijn vader was een beruchte NSB'er in dienst van de SD. Hij was tijdens de oorlog betrokken bij razzia's en arrestaties van Joden in Eindhoven. Vanwege hun kwalijke rol werden mijn vader én moeder direct na de bevrijding in september ’44 gearresteerd en in Kamp Vught geïnterneerd. Mijn twee broers, mijn zus en ikzelf werden ondergebracht in pleeggezinnen. Pas jaren later, in 1952, volgde gezinshereniging. Maar een echt gezin zijn we nooit meer geworden. Mijn vader overleed nog in hetzelfde jaar. De daden van mijn ouders in de oorlog was, ook na het overlijden van vader, niet bespreekbaar. Mijn moeder heeft nooit afstand van het verleden willen doen en mijn broers en zusje willen er niet over spreken. Het is té pijnlijk. Ze hebben mij verboden om over de familiegeschiedenis te spreken, maar toch doe ik dat wel. Want door te vertellen over de foute keuzes van mijn ouders, en de impact daarvan op mijzelf, kan ik iets positiefs met ons oorlogsverleden doen.”
Reactie leerling Hugo (2e klas VMBO Terra in Emmen):
Ik vond het zeer interessant om te horen over het leven van een NSB-kind. Maar ik vond het naar dat u in vele tijdelijke plaatsingen heeft moeten zitten. Bedankt dat u mij paar zeer belangrijke lessen heeft geleerd zoals dankbaarheid, ik vond het mooi dat u kwam vertellen over uw verhaal waar ik van genoten heb. Ik heb veel respect voor u.
Boudewijn Kok
“Als 18-jarige meldde ik mij vrijwillig als monteur bij het leger, en ik kon toen nog niet vermoeden dat ik in een oorlogssituatie terecht zou komen. In het voorjaar van 1995 werd ik met Dutchbat III uitgezonden naar Joegoslavië, naar de compound in Potocari. Al snel maakte een overmacht van zwaarbewapende Serven opmars. Ik had veel contact met de plaatselijke bevolking, en mijn frustratie groeide met de dag. En toen moest ik ineens vluchtelingen aan de poort selecteren: wie mag er wel naar binnen voor bescherming en wie niet? Dat was een onmogelijke opgave voor mij als 21-jarige.
Toen op 11 juli 1995 de enclave Srebrenica in handen van de Serven viel, moest ik toezien hoe alle vluchtelingen werden weggevoerd in bussen. Tussen de 7000 en 8000 moslimjongens en -mannen werden vermoord. Gedesillusioneerd kwam ik terug in Nederland en ik schaamde mij aanvankelijk voor mijn deelname aan de VN-missie. Ik werd doodongelukkig van het idee dat ik iets fout had gedaan. Srebrenica veroorzaakte bij mij veel pijn en ellende. Pas na zeven moeizame jaren kon ik weer een beetje positief in het leven te staan. Het drama van Srebrenica had in het beschaafde Europa niet mogen plaatsvinden en mag niet nogmaals gebeuren.”
Zeven jaar na de val van Srebrenica keert Boudewijn terug naar Potocari, met een filmploeg van het Tv-programma Het Klokhuis. Hij gaat op zoek naar de destijds 12-jarige Samira, het meisje dat vlakbij woonde en vaak kwam spelen bij de compound. Boudewijn heeft haar eigenhandig in de bus naar Tuzla gezet tijdens de chaos van 11 juli 1995. Daarna heeft Boudewijn haar nooit meer gezien. Zou ze nog leven?
Bekijk het verhaal van Boudewijn via www.canonvannederland.nl/nl/srebrenica of www.entoen.nu
