Gastsprekers in de spotlight

In elke nieuwsbrief worden drie gastsprekers nader uitgelicht. Deze keer zijn dat Kees (88), Kirsten (39) en Frans (70).

De ouders van Kees zaten in het verzet, daarom moest hij zelf weg om de boel niet in al zijn kinderlijke naïviteit te verraden. De opa van Kirsten overleefde meerdere concentratiekampen. En wie is toch eigenlijk die broer van Frans, wiens portret pontificaal in de kamer hangt maar die hij helemaal niet kent?

 

Ik vond het wel vreemd dat er steeds weer nieuwe ooms, tantes, neven en nichten kwamen logeren in ons huis. Soms maar kort en soms ook voor langere tijd. Maar het was natuurlijk helemaal geen familie, het waren mensen die moesten onderduiken. Dat snapte ik als kind nog niet helemaal. Vooral Mieke herinner ik mij nog goed, een klein Joods meisje, waarvan ik dacht dat zij een ‘nichtje’ was. Ze was eigenlijk als een zusje voor mij, zo voelde het tenminste.

Een nogal heftig moment was toen er bij een razzia ook bij ons op de deur werd gebonsd. Ik was met moeder en zusje in de woonkamer toen ‘tante Nel’ de deur opendeed. Soldaten stormden binnen en de schuifdeur werd opengetrapt. Het liep met een sisser af, en ze vonden de schuilplaats die via een luik in de linnenkast bereikbaar was gelukkig niet.

Op een gegeven moment vond ik achter de piano een zak graan én twee geweren. Spannend vond ik dat, en wat denk je dat ik als 8-jarige jongetje toen deed? Juist ja, tegen vriendjes vertelde ik in geuren en kleuren wat ik had gevonden, lekker opscheppen. Supergevaarlijk natuurlijk, het waren geweren van de verzetsgroep van mijn vader. Omdat het thuis te gevaarlijk werd, moest ik weg: acht maanden heb ik ‘gelogeerd’ op een boerderij. Na de bevrijding hoorde ik dat Mieke de oorlog niet had overleefd, zij was vermoord in Sobibor. Ik ben trots op mijn ouders, dat zij de moed hadden om in verzet te komen ondanks het gevaar voor henzelf.

 

Mijn opa Herman had nummer 20239 op zijn arm getatoeëerd, met daarbij een vredesduif. Dat nummer was uit de oorlog, de duif kwam er pas na de bevrijding bij. Toen hij door de nazi’s werd opgepakt was hij nog maar 19 jaar oud. De SS’ers in concentratiekamp Laura ‘beloofden’ hem dat hij na 8 dagen wel dood zou zijn. Maar hij overleefde, soms meer dood dan levend, en kwam als een gebroken man terug naar huis. Er was weinig interesse in wat hij had beleefd, want iedereen had immers net een oorlog meegemaakt? Maar 40 jaar later, toen hij al oud was, begon hij tóch te vertellen, opmerkelijk genoeg juist daar waar hij de hel had meegemaakt: in kamp Laura. Veel Duitse scholieren hebben daar naar zijn herinneringen geluisterd. Nu hij er niet meer is, neem ik de verantwoordelijkheid over. Ik vertel nu zijn verhaal én ook hoe dit mijn eigen leven beïnvloedt. De interesse van de luisteraars geeft mij motivatie om door te gaan en hoop te houden op een mensheid die zich bewust is van het verleden en daarmee de toekomst kan beteren.

 

Ik ben 7 jaar na de bevrijding geboren en merkte al snel dat er iets was in de familie. Maar praten over de oorlog, dat deden mijn ouders eigenlijk nooit. Intrigerend was een tekening met het portret van een jongetje, dat in de woonkamer hing. Dat jongetje was blijkbaar erg belangrijk, maar waarom wist ik dan niet wie dat jongetje was? Het bleek mijn halfbroer te zijn, Leo. Mijn vader en Leo hebben twee jaar in Kamp Westerbork gezeten voordat ze werden gedeporteerd naar Theresienstadt. En al een maand later werden ze doorgestuurd naar Auschwitz, waar Leo en zijn moeder direct zijn vermoord in de gaskamer. Mijn vader kwam als enige weer terug uit Auschwitz, zonder zijn vrouw, en zonder mijn halfbroer Leo. Ik snap nu wel waarom mijn ouders het zo moeilijk vonden om met mij over Leo te praten.

 

Ik ben erg blij met het kinderboek “Groeten van Leo – een kind in kamp Westerbork”, geschreven door kinderboekenschrijfster Martine Letterie. Door dit boek én door mijn gastlessen kunnen ook jonge kinderen leren over de Holocaust.