Drie gastsprekers uitgelicht, editie 3
zaterdag, 30 september 2023
Tomas Verwer
Ik ben in 1938 geboren op het eiland Java in Nederlands-Indië. Mijn vader verbouwde daar thee en kinabomen. Toen de oorlogsdreiging reëel werd, moest mijn vader dienst nemen in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Na de Japanse inval in maart 1942 veranderde het leven van mijn familie drastisch. Mijn vader moest in krijgsgevangenschap en ik werd samen met mijn moeder achtereenvolgens in de kampen Bandoeng Kareës en Tjideng geïnterneerd. Van mijn tijd in Tjideng herinner ik me nog veel: het uren in de zon staan, de slechte hygiënische omstandigheden en het gebrek aan voedsel. Na de Japanse capitulatie op 15 augustus 1945 werd mijn familie herenigd. Mijn vader kampte met ernstige gezondheidsproblemen en is door een tekort aan voeding bijna blind geraakt. Ook had hij last van tropische zweren. In januari 1946 keerden we per boot terug naar Nederland. Door de periode van bijna drie jaar internering groeide ik nauwelijks en was ik broodmager. In de eerste periode na mijn terugkeer was ik erg in de war, omdat ik moest wennen aan het andere leven in Nederland, maar het is met mij weer allemaal goed gekomen. Ik heb de middelbare school afgemaakt, heb gestudeerd en ben nu uiteindelijk een trotse opa. Ik vind het vertellen van mijn persoonlijk verhaal van groot belang, zodat de huidige generatie stilstaat bij wat er in voormalig Nederlands-Indië is gebeurd. Dat kan niet genoeg verteld worden.
Gerben Heitink
Ik was twee jaar oud toen de oorlog uitbrak. Tijdens de Slag om Arnhem (17 september 1944) moest mijn gezin schuilen in de kelder. Enkele dagen en nachten verbleef ik als 6 jarig jongetje in die kelder terwijl er boven ons hoofd hevig werd gevochten. Op een gegeven moment werden de bewoners van Arnhem geëvacueerd en moesten wij ook vertrekken. Ik ruik nog altijd de brandlucht in de stad. Ik droeg een stok met een wit hemd eraan. Toen ons tijdelijke onderdak in Velp getroffen werd door een bom moest ik uit de kelder onder het puin worden gegraven. Onze buurvrouw kwam bij dit bombardement om het leven. Er volgde een barre voettocht naar Apeldoorn, waar ons gezin onderdak vond bij een gastvrije familie. Daar maakte ik een zeer angstige nacht mee toen de SD een inval deed in het huis wegens de verzetsactiviteiten van de bewoners. Om te voorkomen dat mijn grote broer in handen van de Duitsers viel, moesten wij onderduiken op een geheim adres. Op dit onderduikadres werd mijn zusje Corrie geboren. Enkele weken later vluchtten vader, moeder, ik en Corrie dwars door de Duitse linies heen naar Leeuwarden. Mijn grote broer bleef in Apeldoorn achter. Na de bevrijding bleek ons huis in Arnhem een onbewoonbare ruïne te zijn. We hadden niks meer. Als gastspreker wil ik overbrengen wat het betekent om een oorlog mee te maken en hoe het voelt om te moeten vluchten voor dreiging en geweld.
Hanna Sijmons
Ik ben in 1947 geboren als Joods meisje, twee jaar na de bevrijding. Mijn moeder moest onderduiken tijdens de oorlog. In Vorden (Gelderland) werd ze liefdevol opgevangen door haar onderduikfamilie. De rest van mijn moeders familie had minder geluk: haar ouders werden vermoord in Auschwitz en ook vele ooms, tantes, neven en nichten zijn vergast. Daarom groeide ik op in een heel kleine familie, zonder opa en oma. Toen ik 5 jaar oud was stierf mijn vader. Twee jaar later overleed ook mijn moeder, en ik werd in een christelijk pleeggezin geplaatst. Mijn pleegmoeder vertelde soms angstaanjagende verhalen over gaskamers en de concentratiekampen. Ik werd er bang van en probeerde te verbergen dat ik Joods was. Als er nog eens iets ergs zou gebeuren dan zou ik als Joods meisje als eerste ‘aan de beurt zijn’. Toen ik volwassen werd, ontmoette ik mensen met een Joodse achtergrond. Ik werd nieuwsgierig naar mijn Joodse wortels. Ik liet mijn angst achter me en ging op zoek naar informatie. Ik sloot me aan bij de synagoge in Zwolle en nam Joodse les. Als gastspreker wil ik duidelijk maken dat oorlog niet voorbij is als de wapens zijn neergelegd: de oorlog heeft grote invloed op mijn leven terwijl ikzelf de oorlog niet eens heb meegemaakt.
