Mattie Tugendhaft (EO)

Gastspreker Majer Tugendhaft (1937) is de oudste zoon van het Joodse echtpaar Isaak & Frieda Tugendhaft. Zijn vader is een Poolse Jood die vóór zijn komst naar Nederland jarenlang in Duitsland woonde en werkte. In Maastricht trouwt vader met Frieda, een Nederlands Joods meisje. Majer en zijn zusje Trinette (geboren in 1939) worden in de gelovig orthodox Joodse traditie opgevoed.

In 1942 wordt de situatie zo bedreigend dat er wordt besloten te gaan onderduiken. Vader en moeder duiken onder in Maastricht. Trinette wordt op de fiets naar een adres in België gebracht waar ze in een klooster ondergebracht wordt. Majer komt via het verzet op een adres in Limburg terecht. Vanaf dat moment gaat Majer door het leven onder zijn schuilnaam Mattie Gevers. Mattie kan nergens lang blijven: er volgen steeds weer andere onderduikadressen in Sittard, Hoensbroek en Heerlen. Al die tijd weten zijn ouders niet waar Mattie precies zit. Op een kwade dag in 1943 komt Mattie op alweer een nieuw adres terecht, dit keer een boerderij vlakbij Roermond. “Ik werd daar door een lieve tante gebracht en de boer beloofde goed op mij te zullen passen”. Maar het wordt een nachtmerrie: Mattie wordt door de boer vreselijk mishandeld. Hij wordt opgehangen, moet naakt rondrennen in de kou, wordt bijna verdronken, breekt zijn been en er wordt een stuk uit zijn oor gesneden. Wanneer de lieve tante te horen krijgt hoe slecht Mattie wordt behandeld, haalt ze hem daar ogenblikkelijk weg. Daarna komt Mattie terecht bij een pleeggezin in Zuid-Limburg, waar hij wél liefdevol wordt opgevangen. Na de bevrijding wordt Mattie herenigd met zijn ouders en zusje.

Vrijwel dagelijks zit Mattie met een knagend gevoel van onbegrip en twijfel. Want niemand wil hem geloven wanneer hij vertelt over de mishandelingen. Had hij dat wel echt beleefd? Of beeldde hij zich dat in? Pas jaren later, wanneer hij volwassen is, durft Mattie de confrontatie aan. Hij bezoekt de onderduikboerderij en krijgt in dat dorp te horen “Och ja, daar heeft vroeger in de oorlog zo’n klein Joods jongetje ondergedoken gezeten en die is vreselijk mishandeld!”. Het was dus toch waar. 

 

Mattie vertelt over zijn bizarre onderuiktijd in de documentaire 'Heeft mams mij bij moeder gekocht?' Daarin vertellen vijf senioren hoe ze als kind de oorlog overleefd hebben door onder te duiken. Ook oud-gastspreker Joop Levy is in de documentaire te zien.