Invoelbaar én urgent
woensdag, 12 maart 2025
“De manier waarop geschiedenis werd verbonden aan de wereld van nu, maakte het niet alleen invoelbaar, maar ook urgent.” Aldus Benjamins Baars, docent aan het Vathorst College in Amersfoort. Tijdens de gastles van Chaïm Alster voor 3e klas havo-vwo ontstond iets bijzonders.
Benjamin: “De leerlingen hebben zelden zo stil geluisterd, je kon een speld horen vallen. De voordracht sloot goed aan bij ons project Fascisme toen & nu en gaf een extra laag die in geen enkel boek te vinden is. Wat ons bijzonder trof, was de manier waarop werd ingecheckt bij een leerling met een hoofddoek. Dit gebeurde op een krachtige, respectvolle manier, zonder dat het ongemakkelijk werd. Het zorgde juist voor verbinding en erkenning.
Heel indrukwekkend en waardevol, zowel de geschiedenis-stagiaires als de leerlingen waren geraakt door het persoonlijke verhaal. De manier waarop geschiedenis werd verbonden aan de wereld van nu, maakte het niet alleen invoelbaar, maar ook urgent. Het was een bijzondere ervaring. Het bezoek van meneer Alster is elk jaar weer een hoogtepunt!”
Levensverhaal Chaïm Alster
Chaïm Alster (1936) is als Joods jongetje geboren in Berlijn, Duitsland. Zijn ouders waren daarvóór al met hun families uit Polen en Oekraïne gevlucht vanwege de vervolging en moord (pogroms) op Joden door Polen en Oekraïners. Maar ook Berlijn is onder Hitler niet veilig, het gezin vlucht daarom in 1937 naar Amsterdam. Chaïm is 6 jaar oud als de oorlog in Nederland uitbreekt. De anti-Joodse maatregelen gelden ook voor hem, zoals het verplicht dragen van de Jodenster in 1942. Wederom slaan ze op de vlucht: een gezin met drie jonge kinderen zwervend door België en Frankrijk. Chaïm: “Het was vooral eindeloos veel lopen. En altijd de angst om opgepakt te worden.” Na 4 maanden bereiken ze het neutrale Zwitserland.
In 1946 keren ze terug naar Amsterdam, Chaïm is dan 10 jaar oud. Reden tot vreugde is er echter niet. De hele rest van de familie, grootouders, ooms en tantes, neven en nichten, blijken te zijn vermoord in concentratiekampen. Ook reageren veel Nederlanders negatief op teruggekeerde Joden. Chaïm wordt gediscrimineerd en buitengesloten, waardoor hij een hekel aan mensen ontwikkelt. Als opgroeiende jongeman is hij eenzaam en niet happy. Als zakenman wordt hij hard, kil en zakelijk: dat is zijn manier om te ‘overleven’. Maar ook beseft Chaïm dat dát niet de persoon is die hij wil zijn. Op zijn 51e gooit hij het roer radicaal om en laat de ‘shit’ achter zich. In plaats van ‘overleven’ is hij nu klaar om écht te ‘leven’.
Als gastspreker wil Chaïm Alster vooral duidelijk maken welk effect uitsluiting en discriminatie heeft op een mens. “Maak geen slachtoffers door te discrimineren, en laat je nooit tot slachtoffer maken.”
Podcast
Nieuwsgierig naar Chaïm? Beluister hem in de podcastserie “Joods (over)leven”.
In de deze podcast van Joods Maatschappelijk Werk (JMW) gaat Ronit Palache in gesprek met Nederlandse Joden van verschillende generaties, die zich allemaal op hun eigen, unieke wijze verhouden tot de Holocaust. Waar hebben we het over als we spreken over een typische tweede-generatieproblematiek? Waarom heeft de eerste generatie zo’n moeite met het woord ‘slachtoffer’? Op welke manier manifesteren sporen van de Holocaust zich nog bij mensen die decennia later werden geboren, en hoe verhoudt hun Joodse identiteit zich tot die geschiedenis?
Op empathische en scherpe wijze probeert Ronit zicht te krijgen op dat wat grotendeels verzwegen is of juist benadrukt werd. Hoeveel impact hebben die (niet vertelde) verhalen op ons, ook tachtig jaar na dato? Een podcast over angsten en eenzaamheid én over weerbaarheid en kracht.
Te beluisteren op meerdere podcastkanalen, zoals Spotify, Apple Podcast en Deezer.
Meer info: https://joodswelzijn.nl/nieuws/jmw-lanceert-samen-met-ronit-palache-nieuwe-podcastserie/
